شکاف کام یا لب شکری چیست و چگونه درمان میشود؟
شکاف کام یا لب شکری یکی از مشکلات مادرزادی است که در هنگام تولد در برخی نوزادان مشاهده میشود. این اختلال زمانی رخ میدهد که ساختار لب یا کام به طور کامل یا جزئی به هم نپیوندد، که میتواند باعث مشکلاتی در تغذیه، صحبت کردن و حتی رشد دندانها شود. در حالی که شکاف لب و کام میتواند به صورتهای مختلفی بروز کند، خوشبختانه با پیشرفتهای پزشکی و جراحی، درمانهای موثری برای اصلاح این وضعیت وجود دارد. در این مقاله، به بررسی علتهای ایجاد شکاف کام یا لب شکری، عوارض ناشی از آن و روشهای درمانی موجود خواهیم پرداخت تا آگاهی بیشتری درباره این مشکل و راهکارهای درمانی آن پیدا کنید.
- آناتومی دهان و کام
- انواع شکاف کام
- علت شکاف کام در جنین
- علائم و نشانه های شکاف لب و کام
- تشخیص شکاف کام
- مشکلات ناشی از شکاف کام و لب
- عوارض شکاف کام در بزرگسالی
- روش های پیشگیری از بروز شکاف لب و کام
- درمان شکاف لب و کام
- روشهای جراحی ترمیم شکاف کام
- مراحل جراحی و فرآیند ترمیم
- عوارض بعد از عمل شکاف کام
- بخیه شکاف کام
- مراقبتهای پس از جراحی ترمیم شکاف کام
- هزینه عمل جراحی شکاف کام در اصفهان
- سوالات متداول
آناتومی دهان و کام
کام، سقف دهان است که حفرههای دهان و بینی را از هم جدا میکند و نقش حیاتی در گفتار، بلع و درک چشایی دارد. این ساختار شامل دو بخش است:
- کام سخت: بخش جلویی سقف دهان که از استخوان تشکیل شده و با غشای مخاطی پوشیده شده است. این قسمت با فراهم کردن سطحی محکم به جویدن و بلعیدن غذا کمک میکند.
- کام نرم: بخش عضلانی و انعطافپذیر در پشت کام سخت که با جلوگیری از ورود غذا یا مایعات به حفره بینی در هنگام بلع، نقش مهمی ایفا میکند.
در مرکز کام نرم، زبان کوچک قرار دارد که در تولید برخی صداهای گفتاری و کمک به فرآیند بلع مؤثر است.
انواع شکاف کام
نوع شکاف | محل بروز |
شکاف کام | سقف دهان (نرم و سخت کام) |
شکاف لب | لب بالایی (سمت چپ، راست یا مرکز) |
شکاف لب و کام | لب و سقف دهان |
شکاف زیر مخاطی | سقف دهان (پنهان و زیر پوست) |
علت شکاف کام در جنین
- عوامل محیطی : برخی عوامل محیطی مثل اعتیاد به سیگار و مشروبات الکلی ، تغذیه نا مناسب مادر در دوران بارداری و یا ابتلا مادر به بیماری دیابت ، کمبود اسید فولیک و ویتامین A ، مصرف برخی داروها در دوره بارداری ، مشکلات عصبی و استرس مادر در زمان بارداری موجب ایجاد شکاف کام می شود.
- عوامل ژنتیکی : در برخی افراد که والدین و یا خویشاوندان به این نقص دچار بودند ، امکان بروز این مشکل وجود دارد. همچنین بارداری در سنین بالا نیز از دیگر علل ابتلا به شکاف لب و کام می باشد.
علائم و نشانه های شکاف لب و کام
لب شکری از روی ظاهر نوزاد کاملا مشخص است و برخی علائم آن عبارتند از:
- شکاف کوچک در لب بالا (تک لب شکری) یا شکاف لب تا بینی
- شکاف در ناحیه حاشیه دهان
- تغییر در شکل و ظاهر لب و نیز ناحیه حاشیه دهان
- مشکلات در گفتار و تلفظ برخی صداها
- دشواری در مکیدن و جویدن و مشکلات تغذیه
تشخیص شکاف کام
سونوگرافی می تواند به تشخیص شکاف لب قبل از به دنیا آمدن نوزاد کمک کند. برخی از پزشکان سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی را پیشنهاد می دهند؛ زیرا می توانند نقایص مادرزادی خاصی مانند شکاف کام را نشان دهند که ممکن است در سونوگرافی استاندارد نشان داده نشود.
اگر شکاف قبل از تولد تشخیص داده نشود، معاینه فیزیکی دهان، بینی و کام در بدو تولد می تواند کمک کننده باشد. در برخی موارد، از تست های تشخیصی در تعیین و شناسایی دیگر ناهنجاری ها کمک گرفته خواهد شد.
مشکلات ناشی از شکاف کام و لب
- مشکلات دندان: تعداد دندانهای این نوزادن کم یا زیاد است و برای درمان به خدمات ارتودنسی نیاز دارند. این مشکلات را معمولا در دندانهای جلویی میبینید.
- مشکلات تغذیه: از آنجا که مانعی بین دهان و بینی وجود ندارد، هنگام شیر خوردن، شیر از بینی نوزاد خارج میشود.
- عفونت گوش: این اختلال زمینه را برای بروز عفونتهای مکرر گوش میانی و شیپور استاش فراهم میکند. شیپور استاش در قسمت پشت بینی قرار گرفته است و تا ناحیه گوش میانی و گلو ادامه دارد. این عضو وظیفه حفظ تعادل بدن و خروج مایعات از گوش را برعهده دارد. در کودکانی که به عارضه شکاف کام مبتلا هستند، مایعات گوش آنها به درستی تخلیه نمیشوند. به همین دلیل در معرض عفونت گوش قرار میگیرند.
- مشکلات گفتاری: به دلیل شکافی که در لب و دهان وجود دارد، این نوزادان با مشکلات گفتاری نیز مواجه هستند و اصطلاحا تودماغی حرف میزنند.
عوارض شکاف کام در بزرگسالی
عوارض شکاف کام در بزرگسالی ممکن است شامل مشکلاتی در گفتار، تنفس و جویدن باشد. افراد مبتلا به شکاف کام ممکن است با مشکلات گفتاری مانند لکنت، نامفهوم بودن صدا یا ناتوانی در تولید برخی صداها روبهرو شوند. همچنین، ممکن است برای جویدن و بلعیدن غذا دچار مشکل شوند و از این رو نیاز به درمانهای تخصصی مانند گفتار درمانی و جراحی ترمیمی داشته باشند. علاوه بر این، برخی افراد ممکن است با مشکلات زیبایی صورت، از جمله عدم تقارن لبها یا بینی مواجه شوند که میتواند به بهبود خودآگاهی و اعتماد به نفس نیاز داشته باشد.
روش های پیشگیری از بروز شکاف لب و کام
-
استفاده از مکملهای اسید فولیک
کمبود اسید فولیک با افزایش خطر تولد نوزاد مبتلا به شکاف لب و کام مرتبط است. اگرچه شواهد این نظریه کاملاً قوی نیستند، مصرف مکملهای اسید فولیک در دو ماه اول بارداری توصیه میشود. این دوره زمانی است که لبها و سقف دهان جنین در حال شکلگیری هستند. بهتر است مقدار مصرف این مکملها را با پزشک خود مشورت کنید.
-
مشاوره ژنتیک
اگر یکی از والدین یا فرزندی در خانواده به شکاف لب و کام مبتلا باشد، مشاوره ژنتیک قبل از بارداری ضروری است. این مشاوره میتواند به ارزیابی خطر و ارائه راهکارهای پیشگیرانه کمک کند. به یاد داشته باشید که وجود این نقص در والدین یا فرزند قبلی، شانس بروز آن در فرزند جدید را افزایش میدهد.
-
سبک زندگی سالم
داشتن سبک زندگی سالم قبل از بارداری و همچنین در طول بارداری میتواند نقش مهمی در کاهش خطر بروز شکاف لب و کام داشته باشد. شناسایی و اصلاح عادتهای ناسالم از جمله مصرف الکل و سیگار کشیدن بسیار مهم است.
-
تغذیه مناسب
مصرف متعادل و متنوع مواد غذایی حاوی ویتامینها و مواد معدنی مورد نیاز بدن در دوران بارداری بسیار مهم است. مصرف کافی ویتامینهای گروه B، ویتامین A و مواد مغذی ضروری دیگر در سه ماهه اول بارداری میتواند از بروز نقصهای مادرزادی جلوگیری کند.
درمان شکاف لب و کام
درمان شکاف کام، فقط جراحی می باشد. جراحی ترمیمی شکاف لب برای اصلاح حالت غیر نرمال و ایجاد عملکرد مناسب در دهان است. در 2 تا 3 ماهگی نوزاد و در شرایطی که او وزن و سلامتی مناسبی داشته باشد، می توان جراحی شکاف لب را انجام داد و جراحی شکاف کام اگر کودک در شرایط سلامتی کامل باشد و دچار بیماری مزمن و یا عفونت نیست، در یک سالگی می توان جراحی شکاف کام را انجام داد. این جراحی جزء جراحی های صورت می باشد.
شکاف لب و کام یک مشکل مادرزادی شایع است که در آن یک شکاف یا گپ در لب بالایی یا سقف دهان ایجاد میشود. این وضعیت زمانی رخ میدهد که بافتهایی که در تشکیل لب و کام دخالت دارند، بهدرستی در دوران جنینی به هم نمیپیوندند. شکاف لب ممکن است از یک شکاف کوچک شروع شده و تا یک گپ بزرگ که به بینی کشیده میشود، ادامه یابد، در حالی که شکاف کام میتواند بخشی از سقف دهان را درگیر کند. این شرایط معمولاً مشکلاتی را در تغذیه، تنفس و صحبت کردن به وجود میآورد. در برخی موارد، کودکان مبتلا به این اختلالات مشکلات شنوایی، عفونتهای گوش و مسائل دندانی نیز دارند. مداخلات جراحی معمولاً در اوایل زندگی انجام میشود تا شکافها بسته شوند و درمانهای تکمیلی مانند گفتار درمانی، ارتودنسی و مراقبتهای دندانی ممکن است در طول رشد کودک مورد نیاز باشد. با مراقبتهای پزشکی مناسب، بیشتر کودکان با این اختلالات زندگی سالمی خواهند داشت. برای اطلاعات بیشتر میتوانید به سایت MedlinePlus یا موسسه ملی تحقیقات دندان و جراحی فک و صورت مراجعه کنید.
روشهای جراحی ترمیم شکاف کام
-
جراحی ترمیم باز
این عمل معمولا در 3 تا 6 ماهگی انجام میشود. در این جراحی، جراح با زدن برشهایی در دو طرف شکاف، فلپهای بافتی ایجاد میکند و سپس فلپها (شامل عضلات لب) را به هم میدوزد. این ترمیم به ظاهر، ساختار و عملکرد لب را طبیعیتر میکند. در صورت نیاز، همزمان با ترمیم اولیه، ترمیم بینی نیز انجام میشود.
-
جراحی ترمیم بسته
این جراحی تا سن 12 ماهگی یا در صورت امکان زودتر انجام میشود. بسته به شرایط، از روشهای مختلفی برای بستن شکاف کام و بازسازی سقف دهان استفاده میشود. جراح به ایجاد برشهایی در هر دو طرف شکاف میپردازد. بافتها و ماهیچهها را منظم و دوباره جابجا میکند، و سپس محل ترمیم را با بخیه میبندد.
مراحل جراحی و فرآیند ترمیم
قبل از جراحی، تیم پزشکی سلامت کلی نوزاد را ارزیابی کرده و گزینههای بیهوشی و مراقبتهای بعد از عمل را با خانواده در میان میگذارد. آزمایشهای لازم مانند آزمایش خون و تصویربرداری ممکن است انجام شود. عمل تحت بیهوشی عمومی صورت میگیرد تا نوزاد در طول جراحی بیدرد و بیهوش باقی بماند. جراح با دقت ناحیه شکاف را علامتگذاری کرده و برشهایی ایجاد میکند تا به بافتهای زیرین دسترسی یابد. سپس بافتها بهطور دقیق مرتب شده و به هم پیوند میخورند تا ظاهری طبیعیتر و متقارنتر ایجاد شود. از بخیههای ظریف و قابل حل برای بستن شکاف استفاده میشود تا جای زخم به حداقل برسد. در صورت نیاز، جراح ممکن است اصلاح بینی را نیز در همین حین انجام دهد. پس از جراحی، محل عمل با پانسمان استریل پوشانده میشود تا در دوران بهبودی محافظت شود.
مراقبتهای بعد از عمل شامل پیگیری دقیق وضعیت نوزاد و ارائه دستورالعملهای مراقبتی به والدین است. قرار ملاقاتهای منظم برای بررسی روند بهبودی و رفع هرگونه مشکل برنامهریزی میشود. جراحی شکاف لب بخشی از یک برنامه درمانی جامع است که شامل جلسات پیگیری و درمانهای تکمیلی مانند گفتار درمانی میباشد.
عوارض بعد از عمل شکاف کام
عمل شکاف کام یک جراحی حساس است که برای درمان مشکلات مادرزادی یا آسیبهای حاصل از تصادف انجام میشود. مانند هر عمل جراحی دیگر، این عمل نیز ممکن است عوارضی داشته باشد که با مراقبتهای صحیح میتوان آنها را کاهش داد. در اینجا به برخی از عوارض رایج بعد از عمل شکاف کام و روشهای پیشگیری از آنها اشاره میکنیم:
- عفونت: عفونت در محل جراحی یکی از عوارض شایع است. برای جلوگیری از آن، مصرف داروهای آنتیبیوتیک تجویز شده و رعایت دقیق بهداشت دهان ضروری است.
- درد و تورم: درد و تورم معمولاً پس از عمل دیده میشود. استفاده از کمپرس سرد و مصرف داروهای مسکن میتواند به کاهش این علائم کمک کند.
- مشکل در بلع: به دلیل ورم و حساسیت ناحیه عمل، بیمار ممکن است در بلع غذا مشکل داشته باشد. خوردن غذاهای نرم و مایع در این مدت تسهیلکننده خواهد بود.
- اختلال در گفتار: برخی بیماران پس از جراحی ممکن است مشکلاتی در گفتار داشته باشند که نیاز به درمانهای گفتاری و تمرینات مخصوص دارد.
- بازگشت شکاف: در موارد نادر، شکاف ممکن است دوباره باز شود. برای پیشگیری، رعایت مراقبتهای بعد از عمل ضروری است و در صورت نیاز، جراحی ترمیمی انجام میشود.
- آسیب به دندانها یا لثهها: در حین جراحی ممکن است دندانها یا لثهها آسیب ببینند. برای پیشگیری، بررسیهای دندانپزشکی قبل و بعد از عمل اهمیت دارد.
بخیه شکاف کام
بخیههایی که معمولاً برای ترمیم شکاف کام استفاده میشوند عبارتند از:
- بخیههای قابل جذب (Absorbable Sutures): این نوع بخیهها خود به خود جذب بدن میشوند و نیازی به برداشتن ندارند. از معروفترین انواع این بخیهها میتوان به پلیگلیکولیک اسید (PGA)، پلیلاکتیک (PLLA) و کتگوت (Catgut) اشاره کرد.
- بخیههای غیرقابل جذب (Non-Absorbable Sutures): این نوع بخیهها نیاز به برداشتن دارند و معمولاً برای ترمیمهای عمیقتر یا در قسمتهایی که ممکن است نیاز به استحکام بیشتری داشته باشند، استفاده میشوند. نایلون و پروپیلن از رایجترین انواع بخیههای غیرقابل جذب هستند.
این بخیهها بسته به نوع جراحی، محل ترمیم و نیاز به بهبودی سریع یا دائمی انتخاب میشوند.
مراقبتهای پس از جراحی ترمیم شکاف کام
- تغذیه: تا زمان هوشیاری کامل، از تغذیه بیمار خودداری کنید. در اطفال، مایعات تنها با دستور پزشک تجویز میشود.
- مراقبت از محل ترمیم: هنگام تغذیه، از آلودگی محل ترمیم جلوگیری کنید. در صورت آلودگی، محل را با سرم شسته و پانسمان مجدد انجام دهید.
- دستکاری محل: از دستکاری محل ترمیم خودداری کرده و آموزشهای لازم برای جلوگیری از دسترسی کودک به محل ترمیم داده میشود.
- ممانعت از مکیدن شست: از مکیدن شست کودک جلوگیری کنید.
- پانسمان و شستشو: روزانه دو بار پانسمان را بردارید، محل را با سرم شسته و از پمادهای تجویز شده استفاده کرده و پانسمان کنید.
- برداشتن بخیهها: بخیهها 5 تا 7 روز پس از عمل برداشته میشود و پس از آن نیازی به پانسمان نیست.
- داروها: داروهای خوراکی و مکملهای ویتامینی را طبق دستور پزشک ادامه دهید.
- ماساز پس از هفته دوم: از هفته دوم پس از عمل، ماساژ بهطور منظم آموزش داده میشود تا بهبودی و شکلگیری بهتر لب تسریع شود.
هزینه عمل جراحی شکاف کام در اصفهان
هزینه عمل شکاف کام بستگی زیادی به شهرت و تبحر پزشک خواهد داشت. علاوه بر دستمزد پزشک، موارد زیر نیز می توانند در تعیین هزینه عمل شکاف کام نقش داشته باشند:
- هزینه بیمارستان و بستری نوزاد
- هزینه جراحی های اضافی
- هزینه های مربوط به ارتودنسی
- شدت عارضه
سوالات متداول
-
آیا شکاف کام و لب دوباره اتفاق می افتد؟
اکثر موارد شکاف لب یا کام یکباره است و بعید است که شما فرزند دیگری با این عارضه داشته باشید. اگر قبلاً کودکی با این عارضه داشته اید، خطر ابتلا کودک دیگر با شکاف لب یا کام بین 2 تا 8 درصد است.
-
بهترین سن برای جراحی ترمیم شکاف لب و کام
معمولا بهترین سن برای جراحی لب، 3 الی 5 ماهگی و بهترین سن برای جراحی کام، از 9 الی یک سالگی است.
-
چرا کودکانی که دارای شکاف لب و کام هستند مشکلات دندانپزشکی زیادی دارند؟
کودکانی که شکاف لب و کام دارند بیشتر مستعد پوسیدگی دندان هستند و غالباً دندانهای غایب ، اضافی ، ناقص یا جابجا شده دارند در ضمن فک بالای این بیماران رشد نمی کند و همچنین دارای جلوزدگی فک پایین هستند، در نتیجه نیاز به درمانهای دندانپزشکی و ارتودنسی در بیماران شکاف لب و کام زیاد است.
-
شکاف کام چگونه بر رشد کودک تأثیر می گذارد؟
نوزادان دارای شکاف کام به طور کلی در مکیدن و بلع دچار مشکل خواهند بود و بیشتر مستعد ابتلا به عفونت گوش هستند که ممکن است بر شنوایی تأثیر بگذارد.
-
مدت زمان عمل شکاف کام چقدر است؟
فرایند عمل بین 1 تا 2 ساعت زمان نیاز دارد و عمل سخت یا پیچیدهای برای کودک شما نخواهد بود.
-
آیا جای عمل لب شکری در صورت نوزاد باقی میماند؟
جراحی شکاف لب، به خوبی میتواند ناهنجاری را اصلاح کند و معمولاً کمترین جای زخم را بر جای میگذارد.
آدرس : اصفهان ، خیابان توحید میانی ، نبش خیابان مهرداد شرقی ، ساختمان الهیه ، طبقه سوم
تلفن : 31312141 (031)نظرات کاربران درباره این مطلب :نیلوفر زندی [ 1403-09-17 ] آیا شکاف کام قابل درمان است؟
علی خاکساری [ 1403-09-17 ] شکاف کام جنین در سونوگرافی مشخص میشود؟
این فرم صرفا جهت دریافت نظرات ، پیشنهادات و انتقادات کاربران در مورد مطلب فوق میباشد .
به سوالات پزشکی در این بخش پاسخ داده نمیشود .
از ارسال پیام های تبلیغاتی در این بخش خودداری نمایید .
حداکثر طول مجاز برای متن پیام 500 کاراکتر است .