پتوز چشم چیست؛ دانستنی های پتوز

پتوز چشم به افتادگی پلک بالا اطلاق می‌شود که می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. این وضعیت ممکن است به طور مادرزادی وجود داشته باشد یا به تدریج با افزایش سن، آسیب‌های عصبی یا مشکلات عضلانی ایجاد شود. پتوز می‌تواند بر روی بینایی و زیبایی صورت تاثیر بگذارد و در برخی موارد نیاز به درمان داشته باشد. انتخاب روش درمانی مناسب بستگی به وضعیت فردی بیمار، علت پتوز و اثرات آن بر زندگی روزمره دارد. مشورت با پزشک می‌تواند به تعیین بهترین مسیر درمان کمک کند. در این مقاله، به بررسی علل، علائم و روش‌های درمان پتوز چشم خواهیم پرداخت.

پتوز چشم چیست؟

یک عضله اصلی به نام ماهیچه بالابرنده پلک بالا وجود دارد که پلک را باز می‌کند. ماهیچه دیگری به نام عضله تارسال فوقانی به باز شدن بیشتر چشم کمک می‌کند. اگر مشکلی در هر یک از این عضلات یا اعصاب آنها وجود داشته باشد، پتوز ممکن است رخ دهد. پتوز حالتی است که پلک فوقانی روی چشم می‌افتد. اگر پتوز شدید باشد، ممکن است دید را مسدود کند. در صورت بروز پتوز، ماهیچه‌های پلک نمی‌توانند به اندازه کافی بالا بروند و پلک روی چشم آویزان می‌شود.

علل پتوز چشم

پتوز به معنی افتادگی پلک است که می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. در ادامه به بررسی چندین عامل مهم تشکیل‌دهنده پتوز پرداخته می‌شود:

علل مادرزادی

• نقص در توسعه عضله‌ای: پتوز ممکن است به دلیل نقص در توسعه طبیعی عضله‌ای که پلک را بالا نگه می‌دارد ایجاد شود.
• سندرم‌ها: برخی از شرایط ژنتیکی مانند سندرم کرین یا سندرم هرید و غیره می‌توانند به افتادگی پلک منجر شوند.

مشکلات عصبی

• نخاع: آسیب به اعصاب در ناحیه مغز و نخاع می‌تواند بر توانایی کنترل پلک تأثیر بگذارد.
• مجاری عصب ثالث: اختلالات در عصب اوکولوموتور (عصب سوم) به دلیل سکته یا تومور می‌تواند منجر به پتوز شود.

بیماری‌های عضلانی

• میوپاتی‌ها: بیماری‌هایی مانند میاستنی گراویس که بر روی عضلات تأثیر می‌گذارند، می‌توانند باعث ضعف در عضلات پلک شوند.
• بیماری‌های عضلانی دیگر: برخی دیگر از بیماری‌های نادر نیز می‌توانند باعث افتادگی پلک شوند.

عوامل دیگر

• پیری: با افزایش سن، ممکن است پوست پلک شل شده و به افتادگی منجر شود.
• ضربه و جراحی: آسیب حجمی به ناحیه پلک یا جراحی‌های قبلی می‌تواند موجب پتوز شود.

علائم پتوز چشم

پتوز یا افتادگی پلک علائمی دارد که می‌تواند بر کیفیت زندگی و بینایی فرد تأثیر بگذارد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین علائم آن اشاره می‌کنیم:

• افتادگی پلک:واضح‌ترین علامت پتوز، افتادگی آشکار پلک بالا است که ممکن است تنها در یک چشم یا هر دو چشم رخ دهد.
• تأثیر بر بینایی: افتادگی پلک ممکن است میدان دید را به ویژه در بخش بالایی مسدود کند. تلاش برای بالا نگه‌داشتن پلک می‌تواند منجر به خستگی چشم یا سردرد شود.
• خشکی یا تحریک: افتادگی پلک ممکن است باعث خشکی یا تحریک چشم شود، زیرا پلک نمی‌تواند به طور کامل چشم را ببندد.
• احساس سنگینی: پلک‌ها ممکن است احساس سنگینی یا درد خفیف در ناحیه چشم ایجاد کنند.

تشخیص پتوز چشم

روش‌های تشخیص (پتوز) شامل بررسی دقیق و ارزیابی توسط متخصص چشم‌پزشکی است. مراحل زیر معمولاً در فرآیند تشخیصی دنبال می‌شوند:

• پرسش درباره تاریخچه پزشکی: پرسیدن سوالاتی درباره شروع علائم، وجود هرگونه شرایط موجود، سابقه خانوادگی و تجربه قبلی آسیب‌های چشمی یا جراحی‌های پلک.
• معاینه فیزیکی: پزشک ممکن است با بررسی چشم و پلک‌ها، میزان افتادگی و تأثیر آن بر میدان دید را ارزیابی کند.
• اندازه‌گیری‌های چشمی: این معاینه، شامل اندازه‌گیری است که توسط پزشک انجام می‌شود تا میزان پتوز و تأثیر آن بر پلک و دید را تعیین کند.
• تست‌های بینایی: بررسی دید بیمار، برای تشخیص هرگونه مشکل دید که ممکن است با پتوز ارتباط داشته باشد، صورت می‌گیرد.
• مطالعات تصویربرداری: مانند ام‌آرآی یا سی‌تی‌اسکن می‌توانند برای شناسایی هرگونه بیماری زمینه‌ای، مانند تومورها یا آسیب‌های ساختاری که ممکن است موجب افتادگی پلک شده باشد، انجام شوند.
• تست‌های عملکردی عصبی و عضلانی: برای حالات خاص، از تست‌هایی مانند الکترومیوگرافی برای سنجش عملکرد عضلات و اعصاب مرتبط با حرکات پلک استفاده می‌شود.

روش‌های درمان پتوز چشم

درمان پتوز بسته به علت و شدت آن، می‌تواند متفاوت باشد. در ادامه به روش‌های مختلف درمانی اشاره شده است:

جراحی

• بلفاروپلاستی: این روش شامل برداشتن بافت اضافی پلک یا سفت‌کردن عضله پلک است تا پلک در موقعیت طبیعی‌تری قرار بگیرد.
• عمل ترمیم عضله: در مواردی که عضله پلک توانایی کافی ندارد، جراح ممکن است تلاش کند تا کارایی عضله را با روش‌های مختلف بهبود بخشد.

استفاده از عینک‌های مخصوص

• عینک‌های مخصوص: این نوع عینک‌ها مجهز به قطعه‌ای مکانیکی هستند که به طور موقت پلک را به بالا نگه می‌دارند و غالباً در مواردی استفاده می‌شوند که جراحی ممکن نیست یا بیمار آن را نمی‌خواهد.

درمان‌های دارویی

• دارو برای بیماری‌های زمینه‌ای: اگر پتوز ناشی از بیماری‌های عصبی یا عضلانی مانند میاستنی گراویس باشد، درمان دارویی برای این بیماری‌ها می‌تواند به بهبود پتوز کمک کند. در موارد خاص، ممکن است از قطره‌های چشمی برای تحریک موقتی عضله پلک استفاده شود.

سایر مداخلات

• درمان فیزیکی: در برخی موارد، تمرینات چشمی ممکن است به تقویت عضلات اطراف چشم کمک کند.

عوارض پتوز چشم

پتوز می‌تواند عوارض مختلفی داشته باشد که بسته به شدت و علت آن متفاوت است. در ادامه به برخی از این عوارض اشاره می‌شود:

تأثیر بر بینایی

• افتادگی پلک به ویژه در موارد شدید می‌تواند بخشی از میدان دید را مسدود کند و مشکلاتی در بینایی مرکزی یا محیطی ایجاد کند.
• تلاش مداوم برای بالا نگه داشتن پلک می‌تواند منجر به خستگی چشم‌ها و سردرد شود.

مشکلات زیبایی

• افتادگی پلک معمولاً به عدم تقارن در چهره منجر می‌شود که ممکن است بر ظاهر کلی شخص تأثیر بگذارد.
• تغییرات ظاهری ناشی از پتوز می‌تواند بر اعتماد به نفس و روابط اجتماعی فرد تأثیر منفی داشته باشد.

عوارض جسمی

• در صورتی که پلک نتواند به طور کامل چشم را بپوشاند، ممکن است مشکلاتی مانند خشکی یا زخم قرنیه ایجاد شود.

سوالات متداول

آیا پتوز چشم خطرناک است؟

• پتوز ممکن است بر بینایی تأثیر بگذارد و در صورت عدم درمان، می‌تواند مشکلات بیشتری ایجاد کند.

آیا پتوز چشم فقط در بزرگسالان اتفاق می‌افتد؟

• نه، پتوز چشم می‌تواند در هر سنی، از جمله نوزادان و کودکان، اتفاق بیفتد.

آیا پتوز چشم می‌تواند به طور ناگهانی رخ دهد؟

• بله، پتوز ممکن است به طور ناگهانی به دلیل آسیب به اعصاب یا اختلالات عصبی بروز کند.

آیا پتوز چشم بر روی بینایی تأثیر می‌گذارد؟

• بله، پتوز می‌تواند مانع از دید واضح و کامل شود و در موارد شدید ممکن است باعث انسداد میدان بینایی گردد.

چه کسی باید برای پتوز چشم مراجعه کند؟

• اگر متوجه افتادگی پلک شدید، باید به پزشک متخصص چشم (چشم‌پزشک) مراجعه کنید تا تشخیص و درمان مناسب انجام شود.

آیا می‌توان از پتوز پیشگیری کرد؟

• شما نمی‌توانید از پتوز مادرزادی جلوگیری کنید؛ زیرا در بدو تولد وجود دارد. پیشگیری از بسیاری از علل پتوز اکتسابی نیز دشوار است.

آیا پتوز می‌تواند خودبه‌خود بهبود یابد؟

• در مواردی که پتوز ناشی از التهاب یا عفونت موقتی باشد، ممکن است بهبود یابد؛ اما در بیشتر موارد، پتوز بدون درمان برطرف نمی‌شود.

درمان پتوز چگونه است؟

• درمان بستگی به علت و شدت پتوز دارد و ممکن است شامل جراحی، استفاده از عینک‌های مخصوص یا درمان دارویی باشد.

آیا ممکن است پتوز بر بینایی تاثیر داشته باشد؟

• بله، پتوز می‌تواند میدان دید را محدود کند و در صورت عدم درمان ممکن است به مشکلات بینایی منجر شود.

آیا جراحی پتوز خطرناک است؟

• جراحی پتوز به طور کلی ایمن است؛ اما همانند هر جراحی دیگری ممکن است خطرات و عوارضی داشته باشد که باید با پزشک در میان گذاشته شود.

آیا پتوز ارثی است؟

• برخی از انواع پتوز می‌توانند ارثی باشند، به خصوص اگر به عنوان قسمتی از یک اختلال ژنتیکی رخ دهند.

نتیجه‌گیری

پتوز چشم یک وضعیت شایع است که می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و بر کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارد. پتوز می‌تواند فشار فیزیکی و روانی زیادی ایجاد کند. اگر این علائم مشکل‌ساز شوند و بر بینایی تأثیر بگذارند، مراجعه به متخصص برای بررسی‌های بیشتر و انتخاب درمان مناسب ضروری است.آگاهی از علل و علائم این وضعیت، می‌تواند به افراد کمک کند تا در صورت لزوم برای درمان مناسب اقدام کنند. مشاوره با پزشک متخصص و استفاده از روش‌های درمانی صحیح، می‌تواند به بهبود وضعیت چشم‌ها کمک کند.